Буџетот на Управата за водење санкции бавно и по малку расте од година во година, но расте и бројот на вработените. Со Ребалансот на буџетот што е во Собрание, буџетот на ова тело е зголемен за само 6 милиони денари, па сега изнесува 1,046 милијарда денари, а вкупно со приходи од самофинансирачки дејности и со заем од 116 милиони денари изнесува вкупно 1,201 милијарда денари или околу 19,5 милиони евра, се наведува во најновиот Извештај на „Метаморфозис“ под наслов „Основни права – Рамка има, имплементацијата варира, секаде се потребни повеќе пари“
Ова е намалување на претходно проектираниот буџет за 2022 од 1,327 милијарди евра или за околу 21,5 милиони евра, поради намалувањето на расходите од заемот за повеќе од 100 милиони денари наменети токму за изградба и реконструкција на КПУ. Во аутпут индикаторите не само што нема наведено нови вработувања, туку се проценува дека ќе има и за 10 лица помалку за разлика од 2021 г., а бројот на затворениците би бил за околу 100 повеќе, односно 2.650.
Споредбата покажува дека во 2018 година со 771 вработен Управата имала буџет од околу 733,8 милиони денари, во 2019 со 974 вработени имале буџет од околу 752,3 милиони, во 2020 година со 1.010 вработени имале околу 917,5 милиони денари, во 2021 г. со 1.039 вработени веќе над 1 милијарда денари и со истиот број вработени за 2022 година буџетот со ребалансот е определен на 1,201 милијарда денари (околу 19,5 милиони евра), со тоа што расходите од основниот буџет се предвидени на нешто над милијарда, а 116 милиони денари или околу 1,9 милион евра се заем од Банката за развој при Советот на Европа. Овој заем, како што е појаснето во основниот буџет за 2022 година, предвидува реконструкција на КПУ преку „проект за унапредување на процесот на извршување на санкциите преку остварување и унапредување на човековите права во однос на условите за сместување, хигиената, здравствената заштита и слободните активности на осудените и притворените лица“.
Ваквиот проект треба да продолжи и во 2023 и 2024 година, за што во основниот буџет и во ребалансот се правени проекции за 2023 и за 2024 година од 369, односно 430 милиони денари, односно околу 6 и 7 милиони евра за следните две години. Дополнително, за воспитно-поправните домови каде што се сместени малолетниците за годинава се предвидени 16 милиони денари, а за 2023 и 2024 г., по над 66 милиони денари, што претставуа инвестиции за капитални расходи од нешто под 3 милиони евра за три години. Разликата е во тоа што овие средства и развојната проекција на буџетот за ВПД се од сопствени средства.
Овие основни показатели укажуваат дека државата, сепак, е свесна за проблемите со основните права на лицата во притворите и затворите во С. Македонија, околу 2.500 лица во мај 2022 г., како и за критиките упатени во домашните и меѓународните извештаи. Но, состојбите се лоши со децении, па затоа без уште поголеми средства од основниот буџет тешко се исправаат, а очигледно е дека ќе биде потребна и законска измена со која ќе се овозможат многу поголеми бенефиции и за вработување нов медицински персонал во ваквите установи. Но, не само за нив, туку и за вработените во затворската полиција, кои во јуни излегоа на протест пред КПУ Идризово со тврдење дека се заборавени од државата и оти тоа може да донесе големи проблеми во иднина.
Проблемот излезе на виделина откако од страна на МВР беше извршен претрес во повеќе ќелии во Идризово при што беа пронајдени: дрога, мобилни телефони и ножеви, по што дојде до палење на автомобилот на шефот на затворската полиција паркиран во кругот на затворот. Грижата за вработените треба да биде многу потемелна, бидејќи постојано во разни извештаи и медиумски прилози има и обвинувања за корупција на дел од затворската полиција, поради што состојбата во затворите се усложнува. Впрочем, еве што се наведува за овој случај во реакцијата на Хелсиншкиот комитет и на Здружението на млади правници што беше издадено при крајот на јуни:
Како организации што континуирано и непосредно ја следат состојбата во затворските установи, а поттикнати од последната акција на МВР во затворот Идризово, укажуваме дека она што во медиумите беше прикажано како спектакуларна заплена на ножеви, дрога и мобилни телефони во затворот, всушност, е вообичаена состојба, која се провлекува децении наназад… Очекуваме истрагата да биде темелна и сеопфатна за конечно некој да понесе одговорност за сите овие пропусти во казнено-поправните установи, за кои сведочиме со години. Доколку и во овој случај се избегне директна одговорност, тешко дека може да ги очекуваме посакуваните позитивни промени во целокупниот пенитенцијарен систем… Состојбата во затворените институци секогаш е илустрација и за пошироката општествена состојба. Токму затоа државата мора да вложи напори и ресурси и да изнајде долгорочни решенија за овие системски проблеми. Повремени акции во затворите се очигледно неопходни, но тие нема да донесат никакво подобрување без соодветни санкции и без конкретни мерки поврзани со материјалните услови и со неопходниот стручен кадар.
При промените и поголемата грижа на државата, пред сѐ, во финансиска смисла, секако, ќе треба да се следат Националната стратегија за развој на пенитенцијарниот систем во Република Северна Македонија (2021-2025), како и Стратегијата за развој на пробациска служба во Република Северна Македонија со Акционен план (2021-2025), имплементација на Законот за Пробација и подзаконска регулатива и сите други документи, прописи и подзаконски акти. Иако последниот закон е донесен уште во 2015 година, а во Управата има и посебен сектор за пробација, резултатите се многу слаби, односно речиси и да не се применува, за што оправдувањата се политички неприфатливи за дел од стручната јавност.
Овој напис е изработен во рамките проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.
Крадењето авторски текстови е казниво со закон. Преземање авторски текстови и фотографии од ©DRNKA.MK е дозволено само делумно и со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
