Откако многу години седеа дома и земаа плата, власта лани се обиде да го заокружи процесот на распределба на вработените според програмата за правична и соодветна застапеност, надвор од критериумите за мерит-систем. Сепак, податоците што ги обезбедивме покажуваат дека овој процес уште не е комплетиран, бидејќи за 137 службеници процедурата сè уште е во тек, а работниот однос им е прекинат на 162 распоредени лица
Пишува: Влатко Стојановски
Во текот на минатата 2021 година, Владата го прифати планот изготвен од Министерството за политички систем и односи на заедниците (поранешен Генерален секретаријат за спроведување на Рамковниот договор), со кој се овозможи прераспределба на над 1.300 таканаречени „рамковни административци“ во речиси сите институции на разни нивоа.
Всушност, станува збор за лица што припаѓаат на „помалите“ етнички заедници, кои низ годините наназад се вработуваа спроед К-5 програмата во некогашниот Секретаријат за спроведување на Рамковниот договор, неодамна трансформиран во Министерство за политички систем, за да се обезбеди соодветна и правична застапеност во државната администрација и во јавниот сектор.
Во врска со „рамковните административци“, кои долги години земаа буџетски плати без воопшто да одат на работа, новинарските истражувања открија дека од 2008 година биле вработени над 3.500 лица според К-5 програмата, додека за нивни плати биле потрошени цели 100 милиони евра од буџетот (земени предвид беа буџетите во овој период).
Патем, низ години наназад тие постепено биле распределувани во разни институции, така што за време на последната ланска распределба во МПСОЗ имаше околу 1.400 вработени. Од сите нив, според податоци од самото Министерство, реално вработени биле само 44 лица, а сите останати биле само формално вработени.
Така, ланската година останаа нераспределени точно 1.357 „рамковни административци“, за кои Министерството изготви план што Владата го прифати за трансфер во вкупно 258 институции, откако претходно и Собранието усвои Закон за прераспределба на овие административни службеници.
(Не)успешен процес
Повеќе од една година откако власта изработи план за трансфер на „рамковните административци“ во други институции, се поставува прашањето како течела или сè уште тече реализацијата на планот? Дали сите службеници од оваа категорија се распределени и дали сите се на работните места на кои биле распоредени?
Од Владата тврдат дека заедно со Министерството за политички систем и односи меѓу заедниците, успешно го реализирале процесот на распределба на административните службеници кои беа вработени според К5 Програмата.
Според последните податоци, распределени се вкупно 1.349 административни службеници, од кои за 1.023 административни службеници се реализирани трансфери, а за распределба на 137 административни службеници процедурата е во тек, ни одговорија од Владата.
Оттаму додаваат дека работниот однос им е прекинат на 162 административни службеници од различни причини, како заминување во пензија, отказ од вработениот или од работодавецот и сл.
Оттука, преостануваат уште 27 административни службеници кои се во фаза на распоредување во зависност од потребите на институциите и во корелација со нивните работни способности, посочуваат од Владата.
Од податоците што ни ги доставија од владините министерства, пак, произлегува дека некаде сите распределени службеници сè уште се на работни места каде биле упатени, додека некаде дел од нив не се на распоредените позиции, што значи дека престанале да бидат на буџетски товар во време кога требало да почнат да извршуваат реални работни обврски.
Само во еден владин ресор, односно во Министерството за економија, како што нè информираа, воопшто не биле префрлени кадри од Министерството за политички систем. Што се однесува до останатите, во министерствата за финансии (33), труд и социјала (5), култура (2), екологија (2) и локална самоуправа (1) денес работат сите распоредени службеници…
Дел од административците никогаш не се вратиле на работа
Во конкуренција на сите министерства, најмногу „рамковни административци“ се префрлени во Министерството за внатрешни работи. Се работи за 83 преземени лица кои, како што велат од МВР, ги исполниле условите за работа во Бирото за јавна безбедност и во останатите организациски единици. Во меѓувреме, на две лица им престанал работниот однос.
И во други ресори моментално не работат сите преземени службеници вработувани според К-5 Програмата. Во таа насока, во Министерството за надворешни работи биле преземени 14 лица, од кои, нагласуваат оттаму, 13 лица работат во МНР од април 2021 година, додека еден во меѓувреме починал.
Понатаму, во Министерството за образование и наука презеле и распоредиле на соодветни работни места вкупно девет административни службеници од оваа група. Меѓутоа, посочуваат од МОН, на еден административен службеник му престанал работниот однос лани во април по негово барање.
Во Министерството за здравство, пак, преземени биле седум административни службеници, од кои двајца се префрлени во Државниот санитарен и здравствен инспекторат (орган во состав на Министерството), додека еден административен службеник, како што нè информираа, користел неплатено отсуство и никогаш не се вратил на работа.
Во Министерство за одбрана, пак, биле префрлени шест лица од МПСОЗ, така што едно лице месецов спогодбено е преземено во Управата за водење на матичните книги, а на едно лице лани му престанал работниот однос поради, објаснуваат од МО, неоправдано изостанување од работа повеќе од 3 последователни работни дена.
Некои од рамковните административци се преселиле во странство
Се обративме и до повеќето инспекциски служби, со оглед дека еден од нив беше во центарот на вниманието на јавноста кога се водеше дискусија за овој процес. Како што е познато, поранешниот директор на пазарниот инспекторат Стојко Пауновски одбиваше да ги прими сите определени „рамковни административци“, што на крај заврши со негово разрешување.
Сега, од овој инспекторат не добивме одговор како заврши овој процес, но информации ни доставија од други инспекторати. Еден од нив е Државниот просветен инспекторат, каде распределени биле осум лица и денес сите се на истите работни позиции. Слично е и во Државниот управен инспекторат, каде преземени биле шест лица, од кои еден не е на истата позиција, но не си заминал од работа, туку бил унапреден.
Дополнително, во Државниот инспекторат за земјоделство биле распределени помалку „рамковни административци“, поточно двајца, но еден од нив веќе дал изјава за отказ од работа. И еден од тројцата распределени административци во Државниот инспекторат за животна средина веќе не е на работната позиција, но таму позната е причината – заминување во странство.
Случај со заминувањето во странство како причина за прекин на работен однос со еден од „рамковните административци“ има и во кабинетот на Претседателот на државата, каде, како што нè известија оттаму, преку програмата К-5 презеле четворица службеници, од кои еден дал отказ токму поради преселба во странство.
Според информациите со кои располагаме, голем дел од трансферираните административци не ја прифатиле определената работна позиција и во други институции. На пример, во Државното правобранителство биле распределени 63 административци, но, посочуваат од таму, тројца од нив заминале на нивно барање.
Во Управата за хидрометеролошки работи, пак, вкупно се преземени 12 лица, од кои 8 сè уште се во работен однос, а на четири им прекинал по нивно барање, односно по пат на спогодбен престанок. Периодов, додаваат од УХМР, имало неколку ситуации кога вработени беа распределени за работа во Управата, но истите не потпишале спогодба за преземање и не засновале работен однос.
И во Антикорупциската комисија биле преземени четворица административни службеници според К5 Програмата на работните места: помлад соработник за седници и односи со јавноста, помлад соработник за следење и евидентирање на предмети од областа на судир на интереси, помлад соработник за следење на имотната состојба и интересите и помлад референт-архивар. Арно ама, еден од нив, односно архиварот, од февруари годинава веќе не е дел од институцијата.
Дали ќе има одговорност?
Универзитетскиот професор Борче Давитковски, кој е експерт за управно право и јавна администрација, вели дека министерот за политички систем и истовремено прв вицепремиер во Владата Артан Груби треба да даде отчет за успешноста на овој процес на трансфер на „рамковните администаративци“.
Уште претходно имаше докази дека многу од овие луѓе не се тука, дека се во странство, што сега се потврдува. Сите тие треба кривично да одговараат за незаконско остварување на имотна корист, бидејќи земале плата, не работеле ништо, а многумина не биле ниту во земјава, смета тој.
Инаку, феноменот со „рамковните административци“ се споменува и во извештајот на „Метаморфозис“ за реформи во јавната администрација во контекст на Законот за организација и работа на органите на државната управа, при што се нотира дека овие лица вработувани според К5 Програмата биле надвор од критериумите на мерит-системот.
Последен пат Законот е менуван во 2019 година, кога требаше врз база на политички и коалициски договор да се формира Министерството за политички систем, едно целосно непотребно министерство со 35 вработени административни службеници и од кое плата примаа над 2.000 вработени надвор од сите критериуми на мерит-системот, а врз основа на примена на правичната застапеност на припадниците на малцинствата во земјата, се наведува во извештајот, врз основа на експертска оценка.
И во последниот извештај на Европската комисија за напредок на земјава, во делот за јавната администрација, меѓу другото, се споменува и фактот што беше донесен посебен Закон за трансфер на јавни службеници во различни институции, кои, како што пишува, беа вработени пред неколку години и продолжија да примаат плата без формална работна позиција и без да се појавуваат на работа.
Некои институции не сакаат да ги преземат овие вработени бидејќи тие се префрлуваат на позиции кои не одговараат на потребите на овие институции. Оваа паралелна процедура за вработување влијае на независноста на другите институции при изборот на нивните вработени според потребите на институциите,следејќи ги барањата за правична застапеност, се потенцира во извештајот на ЕК, во кој се нотира дека земјава е „умерено подготвена во однос на реформата на јавната администрација.
Овој напис е изработен во рамките проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.
Крадењето авторски текстови е казниво со закон. Преземање авторски текстови и фотографии од ©DRNKA.MK е дозволено само делумно и со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
