Националните и меѓународните медиумски здруженија забележаа зачестени закани од политичари и јавни службеници, вознемирување на интернет и вербални напади врз новинарите, вклучително и на социјалните мрежи. Во врска со ова ЕК вели дека владиниот и судскиот систем во земјава треба да покажат поизразена, проактивна и систематска осуда на нападите
Пишува: Мирослава Бурнс
Само мал процент од извршителите на физички напади врз новинари се изведени пред лицето на правдата, нотираше Европската комисија во Извештајот за напредок на земјава на европскиот пат.
Заплашувањето на новинарите продолжува. Во 2020 година до Министерството за внатрешни работи, пријавени биле 10 случаи на заплашување на новинари, додека Здружението на новинарите забележало два физички напада и 12 форми на вербални закани по животот и заплашувања. Во пет од овие случаи заканите беа упатени кон новинарки. На почетокот на 2021 година, пак, беа забележани еден физички напад и една смртна закана.
Во Извештајот на ЕК се забележува дека органите за спроведување на законот и Јавното обвинителство реагираа на инцидентите во кои беа вклучени новинари, но, исто така, се наведува дека е потребна подобра координација меѓу различните институции за да се дејствува побрзо за пријавените прекршоци и да се спречи неказнувањето на извршителите.
Националните и меѓународните медиумски здруженија забележаа зачестување на заканите од политичари и јавни службеници, вознемирување на интернет и вербални напади врз новинарите, вклучително и на социјалните мрежи. Владиниот/судскиот систем треба да покажат поизразена, проактивна и систематска осуда на нападите. Само мал процент извршители на физички напади врз новинари се изведени пред лицето на правдата, се вели во Извештајот.
На 5 ноември годинава, ЗНМ и Синдикатот излегоа со осуда за омаловажувачкиот и непримерен однос на градоначалникот на Карпош, Стевчо Јакимовски кон новинарите за време на изјавата пред Кривичниот суд.
Тогаш Јакимовски наместо да одговори на новинарските прашања поврзани со судската постапка, во која тој и неколкумина се обвинети за злоупотреба на службената положба и овластување за време на неговиот претходен градоначалнички мандат во Општината Карпош, тој изјави дека имал одлични менаџерски способности и дека прашањата упатени од страна на новинарите кон него биле „смешни”. Исто така, Јакимовски ги обвини новинарите дека присуството на медиумите и новинарите на првото рочиште било оркестрирано од страна на „еден центар”.
ЗНМ и ССНМ потсетуваат дека градоначалниците се избрани функционери кои се платени од страна на граѓаните и тие имаат обврска да негуваат професионален однос кон новинарите и медиумските работници со цел да даваат отчет за својата работа и во ниту еден случај личната пресметка на јавни настани не може да биде оправдана. ЗНМ и ССНМ ги упатуваат засегнатите политичари да имаат поголема култура во јавната комуникација и односот со медиумските работници бидејќи новинарите служат да ја информираат јавноста, а не да задоволат нечии партиски очекувања. ЗНМ и ССНМ апелираат јавните личности, избраните функционери да се воздржат од изјави коишто на кој било начин може да се сфатат како етикетирање на новинарите, бидејќи тоа не е во духот на европските и демократските вредности, посочија од здруженијата.
Преку формулар на веб-страницата на ССНМ новинарите може да пријават попречување на извршување на новинарската работата, како и прекршување на работничките права.
Претседателот на ЗНМ, Младен Чадиковски за „Вистиномер“ вели дека во земјава во последните три до четири години се забележува пораст на напади на новинари, особено кога има некои посилни политички промени, односно избори и референдум.
Во овие периоди нападите земаат замав. Тука подразбираме и Фејсбук закани и различни видови на заплашувања на социјалните мрежи, на Твитер каде насилниците се чувствуваат доста комотно и користат најразлични типови на агресија врз новинарите што е за осуда, а особено што таквите напади поминуваат неказнето. Нам во ЗНМ тоа најмногу ни пречи, неказнивоста.
Напади на новинари има насекаде во сите земји, но во земјите со покршлива демократија земаат замав, а пречи тоа што насилниците не одговараат за нив. Тоа стимулира нови напади зашто насилниците се чувствуваат заштитени дека никој нема да ги гони и санкционира за она што го прават. Неказнивоста вклучува поголем систем – МВР, обвинителството и судовите. Некаде во тој триаголник се губи одговорноста за тоа како треба да се третираат насилниците.
Повеќепати сме разговарале со овие институции, на прашањето зошто овие напади не се санкционираат тие си го вперуваат прстот едни кон други. Јас би рекол дека во обвинителството имаме клучни проблеми бидејќи таму стојат предмети во фиоки, или се процесуираат само некои еклатантни примери кои би биле забележани од јавноста. А не би требало да биде така, процесуирањето треба да биде правило а не исклучок, вели Чадиковски.
И покрај тоа што Министерството за правда предложи измени на Кривичниот законик, со кои би се подобрила заштитата на новинарите и на другите медиумски работници, затоа што тие би биле вклучени во групата на професии кои би добиле дополнителна заштита кога се изложени на напади и закани поради природата на нивната работа, сепак овие измени сè уште не се изгласани во Собранието. Причините може да се побараат и во фактот што беа одржани локални избори, по што следае политички турбуленции во Владата (оставка на премиерот Зоран Заев).
Со овие измени кои се ставени на чекање, заканите и нападите врз новинари и медиумски работници би се третирале како напад врз службено лице. Односно, новинарот не би морал во приватна судска парница да ги гони прекршителите на неговите права и слободи, туку тоа би го правело обвинителството по службена должност.
Овој напис е изработен во рамките проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.
Крадењето авторски текстови е казниво со закон. Преземање авторски текстови и фотографии од ©DRNKA.MK е дозволено само делумно и со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
