Со вадењето бугарски пасош, преку релативно лесниот начин да се стигне до него, беше отворена врата за македонските граѓани да имаат слободен влез и можност за работа во ЕУ. За ова се пишува и зборува со години, притиснати од економската криза, со надеж дека ќе обезбедат работа или школување во Европа, многумина изминатава деценија посегнуваат по резервниот план – со бугарски пасош да ги премостат европските граници. Но, ова не значи дека и македонските граѓани кои имаат и бугарски пасош, мора и треба да се изјаснат како Бугари на пописот во земјава, како и дека се плашат да го сторат тоа
Пишува: Мери Јордановска
Лидерот на парламентарната партија во Бугарија „Има таков народ“, Слави Трифонов, реагираше на резултатите од пописот во РСМ, кои денеска ги објави Државниот завод за статистика. Во објавата на неговата официјална страна на Фејсбук се препознава спин.
Имено, Трифонов реагира дека со оглед на тоа што во пописот само 3.504 луѓе се изјасниле како Бугари, значи дека тие се плашат да ја признаат својата етничка припадност.
Спин: Во пописот на населението во Северна Македонија само 3504 граѓани се објавени како Бугари, односно Бугари речиси и да нема. Само кај нас се издадени повеќе од 100.000 бугарски пасоши на граѓани од Северна Македонија. Само во последните 2 години, кога пандемијата го затвори светот, бугарски пасоши добиле 16.692 граѓани на Северна Македонија. А според законите во Бугарија, државјанин на Северна Македонија, за да добие бугарски пасош, мора да го докаже бугарскиот корен. Така, над 100.000 граѓани на Северна Македонија ги докажуваат своите бугарски корени во Бугарија, а во Северна Македонија се плашат да бидат нарекувани „Бугари“. Зошто во една нормална европска земја, како што тврди дека е Северна Македонија, еден човек би се плашел да каже што е? Затоа што ова не е нормална, европска земја.
[Извор: Фејсбук страница на Трифонов; датум – 30.03.2022]
Контраспин: Трифонов во својата објава се обидува да стави знак на еквивалентност меѓу националната припадност и државјанството. Факт е дека голем број граѓани од државата имаат двојни државјанства, македонско и бугарско, и дека интересот за вадење бугарски пасоши е голем, но тоа не значи дека тие лица треба се изјаснат како Бугари според етничката припадност на пописот.
Етничката припадност се стекнува со раѓањето, потеклото, односно врската со своите родители, додека државјанството е статус што се стекнува откако лицето ќе се регистрира како припадник на државата, според важечките закони на таа држава. Едно лице не може да биде национален припадник на повеќе држави. Но, за разлика од тоа, лицето може да има државјанство од повеќе држави истовремено и причините за вадење двојно државјанство се различни.
Постојат голем број реклами, веб-страници, објави, Фејсбук групи за вадење бугарски пасоши за македонските граѓани. Во нив децидно стои што треба да поседуваат тие за да можат да ја отпочнат процедурата за вадење бугарски пасош, која често се одвива преку посредници и преку агенции. Македонските граѓани освен адреса во Бугарија, поднесуваат потпишана заверена изјава дека имаат бугарски корени и изводи/умреници од мајка/татко или баба/дедо. И сето ова е процес кој не датира од сега, туку трае со години наназад, но дали причината е дека тие навистина се чувствуваат како Бугари или пак тоа го прават од егзистенцијални причини?
Факт е дека со вадењето бугарски пасош, а и релативно лесниот начин да се стигне до него, за разлика од другите држави, беше отворена врата за македонските граѓани да имаат слободен влез и можност за работа во Европската унија. И ова е нешто за кое се пишува и зборува со години наназад – дека притиснати од економската криза, со надеж дека ќе обезбедат работа или школување во Европа, многумина изминатава деценија посегнуваат по резервниот план – со бугарски пасош да ги премостат европските граници.
Дека процедурите за издавање бугарски пасоши на македонски граѓани не се запазуваат во целост, туку се користат и од политички побуди од страна на Бугарија, говори и фактот што минатата година градоначалникот на реонот „Средец“ во Бугарија евидентираше над 45 илјади странски државјани, коишто се најдоа и на избирачките списоци во земјата за претстојните избори, бидејќи поседуваат бугарски државјанства. Станува збор за Македонци, коишто се „станари“ на една иста адреса. Случајот го откри бугарската агенција БГНЕС, којашто објави дека во избирачкиот список на најнаселениот реон во Бугарија има 1.000 страници и 45.752 имиња од кои најголемиот број на Македонци. Сите тие странци се заведени на истата адреса – улицата „Леге“ бр. 6 во Софија, на којашто се наоѓа управата на реонот „Средец“.
Од 1 јануари 2010 до 22 октомври 2020, речиси 78.000 македонски државјани поднесле барање за бугарски пасош и речиси 90 отсто од нив и го добиле. Во последните 10 години, 66.000 Македонци добиле бугарски пасош, сите врз основа на нивното бугарско потекло, откри министерката за правда Десислава Ахладова во бугарскиот парламент минатата година.
Но, сето ова не значи дека македонските граѓани кои имаат и бугарски пасош, се плашеле да се изјаснат како Бугари на пописот на населението што се одржа во земјава. Патем, многу сведоштва на граѓани говорат за мотивите за апликација за бугарско државјанство, а тоа се најчесто егзистенцијалните причини, односно можноста што им се дава со бугарскиот пасош да можат да работат во европските држави, со оглед на тоа што Бугарија е членка на Европската унија. Патем, тоа го докажуваат и дел од коментарите напишани под објавата на Трифонов.
Добредојдовте во реалноста !
Многу од овие т.н „Бугарите“ со бугарски пасоши се тука во Велика Британија, но се идентификуваат како Македонци. Овде доаѓаат само со бугарски пасоши, само за да можат да живеат и работат во ВБ, инаку со македонските документи им треба виза.
Крајно време е да престанете со оваа практика!, стои во еден од коментарите под објавата.
Во друг коментар се вели, дека Македонците вадат бугарски пасоши само за патување и за работа во странство.
Ниту еден процент не вадат пасоши заради бугарски чувства. Всушност, секој кој сакаше да се декларира како Бугарин тоа и го направи слободно и без никакви проблеми. Македонија е слободна држава и секој може да се декларира како сака, пишува во коментарот.
Директорот на Државниот завод за статистика Апостол Симовски, по објавувањето на резултатите од пописот, гостуваше во емисијата „Само вистина“ на телевизија Канал 5. На прашањето дали на дел од македонските граѓани при спроведувањето на пописот, им биле вршени притисоци во однос на тоа како да се изјаснат на прашањето за етничката припадност, тој одговори:
Имаше неколку инциденти кога попишувачот не прашувал за етничката припадност и тој беше отстранет и таму беше повторено попишувањето. Немаше никакви пречки луѓето да се изјаснат во однос на етничката припадност, изјави Симовски (24.40 минута од видеото).
На минатогодишните избори во Бугарија, а врз основа на официјалните податоци објавени на веб-страницата на бугарската Централна изборна комисија, во Македонија минатата година се пријавиле едвај 328 луѓе. Оваа бројка е помала дури и од пријавените гласачи од далечната Австралија – 422. Од Србија, до Изборната комисија во Бугарија пристигнале само 172 пријави, а од Романија 58. Оваа бројка од 328 пријавени гласачи за бугарските избори беше оценета како поразителна, во однос на податоците со кои оперираат бугарските политичари за издадени државјанства и пасоши на македонски граѓани.
Поради сето погоре наведено, изјавата на Трифонов дека Македонците на пописот се плашеле да се изјаснат како Бугари и дека тоа е причината зошто само 3.504 луѓе се изјасниле како Бугари на пописот во земјава е класичен спин, бидејќи никој досега не се изјаснил дека на пописот му било ускратено правото да се изјасни во однос на етничката припадност, ниту пак било кому може да му биде наметнат одговор по прашањето на националноста, без разлика на тоа колку државјанства поседува лицето.
Овој напис е изработен во рамките на проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.
Крадењето авторски текстови е казниво со закон. Преземање авторски текстови и фотографии од ©DRNKA.MK е дозволено само делумно и со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
