Доколку се анализираат основните податоците од Извештајот за вработените во јавен сектор можат да се извадат неколку заклучоци: бројот на вработени вкупно се зголемил за 905, но се намалил во државната администрација, а се зголемил во јавните установи, јавните претпријатија и општините. Затоа пак, бројот на вработени во Акционерските друштва во државна сопственост се намалил околу 1.500 лица. Но, сè на сè, вкупниот број вработени во јавниот сектор и натаму се движи околу цифрата 130 илјади или со акционерските друштва околу 140-тина илјади лица, кои плата земаат од централниот буџет или доминантно од буџетот на државата и буџетите на локалните власти
Пишува: Теофил Блажевски
Бројот на вработените во јавниот сектор се зголемил во 2021 во однос на 2020 година за над 900 лица, гласи првичниот заклучок на надлежниот министер за информатичко општество и администрација, Адирим Алити, што беше соопштен на прес-конференција на 31.03.2022 година, кога беше претставен и Годишниот извештај на вработените во јавниот сектор за 2021 г.
Годишниот извештај инаку е законска обврска на МИОА согласно Законот за вработени во јавниот сектор (ЗВЈС), каде што во член 20 се наведуваат деталите како се прави и објавува Извештајот.
Претставувајќи го Извештајот, министерот Алити соопшти дека заклучно 31.12.2021 година како вработени во јавниот сектор се водат 132.088 лица кои работат во вкупно 1.346 институции и ако се спореди со вкупниот број вработени во 2020 година на истиот датум, произлегува дека лани јавниот сектор се зголемил за 905 лица, бидејќи тогаш биле вработени 131.183 лица.
Понатаму се наведоа бројките за вработени во воено-полициско-безбедносниот сектор кој за 2021 година изнесува 19.311 лица, кој е помал споредено со 31.12.2020 година, бидејќи тогаш во овие служби и институции работеле 19.594 лица. Инаку, овој број влегува во вкупниот број вработени во јавниот сектор, но, согласно член 19 од ЗВЈС, за нив не се води посебна евиденција и анализа во самиот Годишен извештај.
Но, се поставува прашањето дали и колку оваа бројка за вкупно вработени е реална?
Прашањето произлегува од фактот што оваа година МИОА го напуштила трендот кој од граѓанските организации и медиумите беше оценет како позитивен од аспект на транспарентност на институциите, бидејќи во годишните извештаи од 2017 до 2020 година, МИОА ги објавуваше и бројот на вработени во акционерските друштва во државна сопственост, но и бројот на вработени преку агенциите за привремено вработување (АПВ), иако, овие вторите не се бројат како вработени во јавниот сектор, односно го немаат тој статус.
Зошто се овие бројки важни?
Бројот на вработени во АД во државна сопственост се намалил за околу 1.500 вработени
Бројките што недостасуваат ја менуваат сликата на вкупниот број вработени кои се во јавниот сектор или поточно речено сите оние кои примаат плата од буџетот целосно или делумно, но не биле објавени, затоа што според толкувањето од Кабинетот на министерот, тие бројки не биле законска надлежност на МИОА за да влезат во Извештајот.
Ако се земат извештаите од 2017, 2018, 2019, до 2020 година може да се утврди дека бројот на вработени во трговските друштва и акционерските друштва во државна сопственост варирал од 8.663 во 2017 година, до 10.390 во 2020 година. Тој бавно се зголемувал во 2018 и 2019 година, за во 2020 година малку подрастично да се зголеми на речиси 10.400 лица.
„Вистиномер“ се обрати до Кабинетот на министерот од каде што добивме објаснување дека и оваа година МИОА го имало бројот на вработени во АД во државна сопственост, но не бил објавен затоа што сметале дека не е законска обврска на Министерството за да влезе во годишниот извештај, иако бројките им биле подготвени за прес-конференцијата, доколку биде поставено такво прашање.
Од одговорот што го добивме на нашето прашање, за одбележување е што заклучно со 31.12.2021 година бројот на вработени во овие друштва изнесува 8.918, односно се намалил за 1.472 лица.
Најголемиот број од овие лица 8.287 се вработени на неопределено време, 266 лица на определно и 365 лица преку АПВ.
Министерството за финансии, пак, уште минатата година го објави и бројот и финансиските резултати на јавните претпријатија и акционерските друштва во државна сопственост, при што може да се види дека постојат 14 ЈП формирани од Владата, 15 трговски друштва од кои 13 се АД а 2 се ДОЕЛ.
Според податоците што ги доби „Вистиномер“ и за лицата во јавниот сектор што биле привремено ангажирани за 2021 година, произлегува дека има зголемување за околу 300 лица. Поточно, заклучно со крајот на 2021 година преку АПВ биле ангажирани 2.715 лица, додека за 2020 година оваа бројка изнесувала 2.425 лица.
Државната администрација го намалила, ЈП и Јавните установи ги зголемиле бројот на вработени
Барајќи по категории и институции каде работат вработените во јавен сектор, може да се воочи дека бројот на вработените во органите на државна власт, односно она што стриктно се нарекува државна администрација, е намален за повеќе стотици лица. Имено, во 2020 година во органите на државна власт работеле 15.945 лица, додека заклучно со 2021 година бројот се намалил на 15.302 лица, односно помалку за околу 650 вработени.
Но, затоа пак, за околу 1.000 лица се зголемил бројот во јавните установи во кои работи и најголемиот број на вработени во јавниот сектор. Имено, во 2020 година работеле 67.534 лица, додека заклучно со 2021 година биле вработени 68.554 лица.
Пораснал за неколку стотици вработени и бројот на вработените во јавните претпријатија. Во 2020 година тој број изнесувал 17.721 лица, додека во 2021 година во сите јавни претпријатија биле вработени 18.146 лица, или за 425 лица повеќе.
За околу 300 лица се зголемил и бројот на вработени во локалната власт, односно во општините и правните лица со јавни овластувања на регионално ниво. Имено, во 2020 година во локалната самоуправа биле вработени 5.798 лица, додека заклучно со крајот на 2021 година 6.103 лица. Притоа, пребројувањето покажало дека ова зголемување се должи пред се на нови вработувања во Град Скопје и општините, додека во планските региони бројката останува иста или слична.
На крајот може да се заклучи дека иако вкупната бројка се зголемила за околу 905 лица, вкупната бројка на вработени во јавниот сектор и натаму се движи околу 130 илјади (варирала од 129 до 132 илјади лица), а со бројката од вработени во АД во државна сопственост, околу 140 илјади лица кои плата земаат целосно или делумно од државниот и од општинските буџети.
Овој напис е изработен во рамките на проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.
Крадењето авторски текстови е казниво со закон. Преземање авторски текстови и фотографии од ©DRNKA.MK е дозволено само делумно и со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
